همشهری آنلاین: در حاشیه جنوبی جاده بم - زاهدان، در شمال روستای حسین‌آبادِ پشترودِ شهرستان نرماشیر(استان کرمان)، سه عمارت شاخص وجود داشت که در روزهای اخیر دو بنا از آنها با بولدوزر به کلی تخریب شده است. به گفته قادر شیروانی - باستان‌شناس - تخریب این آثار توسط دهیاری روستای حسین‌آباد و به منظور ایجاد پارکینگ در ورودی روستا انجام شده است.
این بناها که به خاطر نقشه چلیپایی به «چهار در» معروف بودند در دهه ۱۳۴۰ از سوی «مرکز باستانشناسی ایران» مورد بررسی قرار گرفته بودند.
شیروانی همچنین گفت: پیش‌تر به تخریب‌های شهر کهن نرماشیر و دادخواهی میراث دوستان منطقه در این زمینه پرداخته بودم، ولی متاسفانه واکنش مناسبی از سوی میراث فرهنگی استان دیده نشد.
نرماشیر یکی از شهرستان‌های شرقی استان کرمان است که از اواخر دهه ۱۳۸۰ با جدا شدن از بم به شهرستان مستقلی تبدیل شد.
فعالان محیط‌زیست و میراث فرهنگی بر این باورند که این منطقه به خاطر اقلیم خشک و برخورداری از اقتصاد تک‌محصولی کشاورزی شرایط شکننده‌ای دارد و توسعه در آن بدون توجه به حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی و طبیعی به شدت مخرب خواهد بود و تخریب آثار و دارایی‌های فرهنگی اقدامی ضدتوسعه است.
شیروانی - باستان‌شناس - همچنین گفت: عمارت‌های «چهار در» به خاطر قرار داشتن در کنار جاده ترانزیت مهم کرمان- سیستان می‌توانست مرمت و حفاظت شود و به عنوان ایستگاهی فرهنگی در مسیر جاده مورد بهره‌برداری فرهنگی و رفاهی قرار گیرد و برای روستای حسین‌آباد نرماشیر نیز اعتبار فرهنگی و اقتصادی به همراه بیاورد.
یکی از عمارت‌های «چهار در» پیش از تخریب
در ماه‌های اخیر اخباری نیز درباره تخریب بخشی از شهر کهن نرماشیر (ویرانه‌های چُغوک‌آباد) منتشر شده بود. نرماشیر در سده چهارم هجری یکی از پنج کوره یا ایالت کرمان به شمار می‌آمد.
برپایه برخی شواهد به‌دست آمده، این شهر از عصر ساسانی تا اواخر تیموری گسترش داشته، اما در دوره صفوی از رونق افتاده و متروک شده است. با این وجود محوطه ساسانی ـ اسلامی نرماشیر هنوز در فهرست آثار ملی ثبت نشده است. فریدون فعالی ـ مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان ـ در دی‌ماه ۱۴۰۱ پس از تخریب‌هایی که در شهر کهن نرماشیر اتفاق افتاد، درباره حفاظت نکردن و رها شدن این محوطه تاریخی، گفته بود: «تا زمانی که ضوابط ثبت محوطه و منطقه انجام نشود قاعدتاً نمی‌توان ضابطه ثبت میراث ملی را در خصوص منطقه اجرا کرد. در مرحله نخست باید این منطقه در فهرست میراث ملی ثبت و ضوابط در خصوص آن مصوب شود که بتوان از آن حفاظت و حراست کرد.»
یکی دیگر از عمارت‌های «چهار در» پیش از تخریب
فعالی همچنین از اعزام گروهی از باستان‌شناسان به نرماشیر برای بررسی ثبت این منطقه خبر داده بود. با این حال، بنا بر اظهارات سعید امیرحاجلو ـ باستان‌شناس ـ عرصه و حریم نرماشیر در سال ۱۳۹۳ تعیین شده بود، اما به نظر می‌رسد چالش بر سر وسعت محدوده پیشنهادی بوده که میراث فرهنگی کرمان را بر آن داشته تا در بررسی‌های جدید، این محدوده را تغییر دهد و احتمالا کوچک‌تر کند.
پس از تخریب و محوطه‌ای که برای ساخت پارکینگ با خاک یکسان شده است
تبادل نظر